نگاهی به تفسیر منسوب به امام حسن عسکری(ع)

نقد و بررسی «تفسیر امام حسن عسکری(ع)» از حیث سندی و محتوایی و صحت و سقم انتسابش به آن حضرت(ع) است. نویسنده پس از گزارش سبک و سند تفسیر به بررسی شخصیت رجالی مفسّر استرآبادی - مهم ترین راوی تفسیر حاضر - پرداخته و از مجموع گفته ها و اظهار نظر موافقان و مخالفان به این نتیجه رسیده است که دلیلی بر تضعیف و دلیل منصوصی بر توثیق وی وجود ندارد. بنابراین، مفسّر استرآبادی مجهول الحال است، جز اینکه گروهی از رجال نامدار شیعه به وی اعتماد کرده اند. سپس نظرات رجالیان را درباره راویان اصلی تفسیر »ابویعقوب یوسف بن محمد بن زیاد« و »ابوالحسن علی بن محمد بن سیار« آورده و نظرات قرآن پژوهان و محدثان را درباره سند و محتوای تفسیر ذکر کرده است. نویسنده معتقد است گرچه در کتاب های اربعه رجالی، راویان تفسیر، توثیق نگردیده اند، ولی هیچ دلیلی بر تضعیف آنان نیز وجود ندارد. از سوی دیگر، شیخ صدوق به راویان اعتماد کرده و در آغاز من لا یحضره الفقیه، روایت راویان تفسیر را حجت الهی، یاد کرده است. این نکته نیز قابل توجه است که روایت های تفسیر، در بعضی موارد، اسلوب روایی خود را حفظ کرده، با عبارات شناخته شده از امامان (ع) نقل شده و در مواردی هم نقل به مضمون شده است که گرچه عبارات راویان ضعیف است، ولی مطلب ادا گردیده است. در کنار وجود روایت های ضعیف و مغایر با واقعیت در تفسیر، روایت های معتبر که با قواعد، هماهنگ و با دیگر روایات هم خوان است، در این تفسیر فراوان است.